فروم اقتصادی مادرید ۲۰۲۵ در آخر هفته گذشته چیزی فراتر از تحلیل‌های اقتصادی ارائه داد. این رویداد به بازتابی از تغییر فضای سیاسی و فرهنگی اسپانیا تبدیل شد، به‌ویژه درباره پرسشی که به قلب زندگی مدرن می‌زند: تا چه میزان حاضریم آزادی مالی خود را با راحتی دیجیتال معاوضه کنیم؟ از سایه ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی (CBDC) گرفته تا بحث‌های گسترده‌تر درباره نظارت دولتی و سیاست‌های اقتصادی کنونی، این تنش کاملاً مشهود بود.

با حضور بیش از ۷,۰۰۰ شرکت‌کننده و حمایت شرکت Bit2Me، این فروم چهره‌های برجسته اقتصادی، کارآفرینان و تحلیل‌گران را گرد هم آورد. با این حال، گفتگوها فراتر از اقتصاد، به فرهنگ، سیاست و حتی شیوه‌های اندیشیدن به آینده، حفظ آزادی و شیوه‌های انباشت و انتقال ارزش گسترش یافت.

بیش از ۷,۰۰۰ نفر از صحنه‌های این فروم عبور کردند، در کنار جمعی از چهره‌های سرشناس: رئیس‌جمهور آرژانتین خاویر میلی، اقتصاددان دنیل لاکایه، اندیشمند فناوری مارک ویدال، کارآفرین زنجیره‌ای مارتین بارساوسکی، تحلیل‌گر سیاسی آگوستین لاخه، اقتصاددان خوان رامون رالو و چهره‌های عمومی اسپانیا از جمله اسپرانزا آگیری و آلبرت ریورا و بسیاری دیگر. این ترکیب متنوع از صداها، تصویری از اقتصاد اسپانیا و دریچه‌ای به معضلات سیاسی و فرهنگی روز ارائه داد.

در میان بحث‌های مربوط به سیاست اقتصادی، بازنشستگی، امنیت و دارایی‌های دیجیتال، موضوعی با قدرت برجسته شد: CBDCها، اما نه با لحنی جشن‌گونه.

مارک ویدال هشدار روشنی داد:

«CBDCها نوآوری مالی نیستند. آن‌ها ابزاری بالقوه برای کنترل‌اند. و در بسیاری جهات، دقیقاً در نقطه مقابل چیزی قرار دارند که اکوسیستم کریپتو از آن حمایت می‌کند: آزادی فردی، تمرکززدایی و حریم خصوصی.»

سخنان او در جمعی طنین‌انداز شد که نه‌تنها اقتصاددانان و رهبران کسب‌وکار بلکه دانشمندان سیاسی، روزنامه‌نگاران، تحلیل‌گران و سیاست‌مدارانی را گرد هم آورده بود که دهه‌ها ناظر و شکل‌دهنده تحولات اسپانیا بوده‌اند.

در آن سوی اقیانوس اطلس، آمریکای لاتین مسیری متفاوت را در پیش گرفته است. در کشورهایی مانند آرژانتین، برزیل، کلمبیا و ونزوئلا، پذیرش دارایی‌های دیجیتال غیرمتمرکز، رمزارزها، استیبل‌کوین‌ها و سامانه‌های پرداخت جایگزین در پاسخ به تورم مزمن، بی‌اعتمادی به ارزهای ملی و نیاز به حفظ آزادی مالی، به شدت افزایش یافته است.

در آنجا، به جای بدنام‌سازی این ابزارها، میلیون‌ها شهروند روزانه از آن‌ها به‌عنوان ذخیره ارزش و وسیله تبادل استفاده می‌کنند؛ در محیطی که مقررات سخت‌گیرانه اروپا تقریباً غیرقابل تصور است. این تضاد نمی‌توانست آشکارتر باشد.

تغییر پارادایم: از معجزه اسپانیایی تا نظارت دیجیتال

مارتین بارساوسکی با بیان سفر شخصی خود به‌عنوان یک کارآفرین بین‌المللی با موفقیت‌ها و شکست‌ها و تلاشی مداوم برای حل مشکلات جهان، حضاری را تحت تأثیر قرار داد. او در عین حال اسپانیا را به‌عنوان کشوری ستود که در آن می‌توان زندگی کرد، نوآوری داشت و پیشرفت کرد. اما در عین حال یادآور شد: تغییر در راه است.

او خاطرنشان کرد اسپانیای دهه ۱۹۹۰ کشوری در حال دگرگونی بود: ساخت قطارهای سریع‌السیر، باز کردن اقتصاد و نوسازی زیرساخت‌ها. اما در عین حال کمتر دیجیتال، کمتر به هم پیوسته و از برخی جهات آزادتر از نظر شخصی بود.

امروز فناوری میدان بازی را دگرگون کرده است. CBDCها که با شعار تسهیل پرداخت‌ها و نوسازی نظام مالی معرفی می‌شوند، امکان نگران‌کننده‌ای را به همراه دارند: اینکه هر تراکنش ممکن است تحت نظارت، ردیابی یا حتی مشروط به تصمیمات سیاسی قرار گیرد.

«این داستان علمی-تخیلی نیست،» ویدال تأکید کرد. «این یک خطر واقعی است که هم‌اکنون در برنامه‌های آزمایشی در کشورهای دیگر مشهود است. و اسپانیا، به‌عنوان بخشی از منطقه یورو، از این روند مصون نیست.»

بهای کنترل: چگونه سیاست مالی کارآفرینان اسپانیا را خفه می‌کند

در مجمعی که آزادی فراهم‌شده توسط دارایی‌های دیجیتال و کارآفرینی دیجیتال را جشن گرفت، پیام روشن بود: CBDCها خطر آن را دارند که به اسب تروای یک نظام مالی متمرکزتر و تحت نظارت‌تر بدل شوند.

اسپانیا قطعاً تغییر کرده است. کشوری بازتر، متصل‌تر و یکپارچه‌تر با اروپا است، هر آنچه که رؤیای اروپایی بوده. اما همچنان بار سنگین گذشته را به دوش می‌کشد: ذهنیتی محتاط در برابر ریسک، محیطی مالیاتی و مقرراتی که ابتکار خصوصی را مجازات می‌کند و فرهنگی سیاسی که نه خواسته و نه توانسته است ایجاد ثروت را پرورش دهد.

به‌عنوان مثال، مقامات مالیاتی اسپانیا با اجرای تدابیر کنترلی جدید و ادامه‌دار مالیاتی، نظارت خود را بر کارآفرینان، آزادکارها و کسب‌وکارها به طور قابل توجهی تشدید کرده‌اند. ممیزی‌ها و بازرسی‌های مالیاتی می‌تواند شامل بازبینی‌های کامل همه سوابق مالی شرکت و شخصی باشد و امتناع از همکاری می‌تواند با جریمه‌هایی تا ۶۰۰,۰۰۰ یورو و حتی تعقیب کیفری در موارد جدی همراه شود.

هر چه بیش‌تر، اداره مالیات به عملیات‌های پیچیده شرکتی، از ادغام‌ها گرفته تا واگذاری دارایی‌ها، به‌ویژه زمانی که دلیل اقتصادی روشنی نداشته باشند، توجه نشان می‌دهد. کارآفرینان همچنین باید با خطرات فزاینده در برابر شیوه‌های روزمره مانند صدور فاکتورهای نامنظم، روش‌های پرداخت غیر استاندارد، استفاده از رمزارزها، تراکنش‌های برون‌مرزی یا حتی تکیه بر نئوبانک‌های دیجیتال‌محور مقابله کنند، که همگی می‌توانند توجه مقرراتی نامتناسبی را برانگیزند.

همان‌طور که چندین سخنران اشاره کردند، بحث میان آزادی و کنترل بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است.

اروپا: فیل در اتاق

اما گفتگویی که نهایتاً در راهروها و پنل‌ها طنین انداخت، گسترده‌تر بود: خود پروژه اروپایی.

سیاست‌مداران، تحلیل‌گران و رهبران کسب‌وکار عمدتاً توافق داشتند: اروپا، به‌ویژه جناح جنوبی آن (اسپانیا، ایتالیا، یونان، پرتغال)، در ایجاد ثروت کافی یا ایجاد شرایط لازم برای رقابت در دنیای پرشتاب امروز ناکام مانده است.

اتحادیه پولی که زمانی به‌عنوان محرک رفاه مورد استقبال قرار می‌گرفت، امروز به قفسی بدل شده است که مانع از آن می‌شود کشورهای جنوبی سیاست‌های پولی خود را برای تحریک رشد به کار گیرند. در همین حال، مقررات بیش از حد، مالیات‌های فزاینده و بوروکراسی همچنان نوآوری و گسترش اقتصادی را محدود می‌کند.

شاید نگران‌کننده‌ترین موضوع، همان‌طور که سخنرانانی چون دنیل لاکایه و پدرو بوئر بام تأکید کردند، فقدان تقریباً کامل فرهنگ کارآفرینی، پذیرش ریسک و ایجاد ثروت در جنوب اروپاست.

فرهنگ تجاری‌ای که از ترس شکست خفه شده، محیط مالیاتی خصمانه‌ای دارد و دهه‌هاست که خطابه‌های سیاسی کارآفرینی و چهره کارآفرین را بدنام کرده است. یکی از سخنرانان در یک میزگرد پرسید: «چگونه می‌توان رفاه ساخت وقتی کسانی که شغل ایجاد می‌کنند بیشتر از کسانی که آن را از بین می‌برند مجازات می‌شوند؟» و این سخن با تشویق خودجوش روبه‌رو شد.

آرژانتین: تضاد ناخوشایند

در این میان، سخنرانی پایانی خاویر میلی رئیس‌جمهور آرژانتین، واقعیت را به‌روشنی یادآور شد. او فقط به تکرار انتقادات آشنای خود از سوسیالیسم نپرداخت، بلکه با داده‌ها سخن گفت:

• کاهش واقعی ۳۵ درصدی در هزینه‌های عمومی

• حذف مقررات منسوخ و ساده‌سازی مالیات

• دستیابی به مازاد مالی با سرعتی بی‌سابقه - برای نخستین بار در دهه‌های اخیر

• افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران بین‌المللی

• و تغییر فرهنگی که به گفته او «امید و کرامت پیشرفت بدون یوغ دولت را به آرژانتینی‌ها بازگردانده است.»

پیام او در جمعی طنین‌انداز شد که از بحث‌های بی‌پایان و عقیم اروپا، کاهش رقابت‌پذیری و خفه شدن بافت مولدش خسته شده‌اند.

سؤال بر سر زبان‌ها افتاد: آیا اسپانیا و اروپا خواهند توانست پویایی خود را بازیابند یا همچنان به سوی الگویی از کنترل و رکود حرکت خواهند کرد، در حالی که دیگر مناطق جهان آزادی اقتصادی را به‌عنوان موتور رفاه در آغوش می‌کشند؟

فروم اقتصادی مادرید ۲۰۲۵ یک نکته را روشن ساخت: این بحث دیگر ایدئولوژیک نیست؛ وجودی است. و این بحث شروع به طنین‌اندازی حتی در عمل‌گراترین محافل قدرت سیاسی و اقتصادی کرده است.

سخنرانان همچنین پیامی آشکار برای شهروندان داشتند: در محیطی که هر روز نامطمئن‌تر و تحت کنترل‌تر می‌شود، بیش از هر زمان دیگری لازم است اندیشه انتقادی پرورش یابد، اطلاعات دقیق جست‌وجو شود، جسارت کارآفرینی شکل گیرد و کنترل آینده اقتصادی خود در دست گرفته شود.

انتظار برای اصلاحات از بالا کافی نیست؛ رفاه یک ملت از طریق ابتکار خصوصی، توانایی ایجاد و انباشت ثروت و تمرین آگاهانه آزادی فردی نیز ساخته می‌شود. زیرا بدون شهروندان آزاد و فعال، هیچ تغییر ساختاری ممکن نخواهد بود.

و شاید امید بزرگ اسپانیا همین‌جا باشد. نسل جدیدی که مجهز به فناوری، شبکه‌های جهانی و درکی روشن‌تر از پیوند آزادی و رفاه است، دیگر حاضر نیست مدل قدیمی کنترل و رکود را بپذیرد.

آن‌ها در حال ساختن، نوآوری و مقابله با روایت‌هایی هستند که امنیت را معادل نظارت یا پیشرفت را هم‌معنای بوروکراسی می‌دانند. فروم اقتصادی مادرید ۲۰۲۵ این تغییر را بازتاب داد: نه‌فقط در گفته‌های روی صحنه، بلکه در انرژی صداهای جوان حاضر در سالن.

پیام غیرقابل انکار بود: اسپانیا آماده تغییر است. و این بار، شتاب از پایین دست آمده است.