طبق گزارش «حوادث دیپ‌فیک در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵»، در چهار ماه نخست امسال، ۱۶۳ کلاه‌بردار با استفاده از دیپ‌فیک بیش از ۲۰۰ میلیون دلار از قربانیان سرقت کرده‌اند. این مشکل دیگر فقط مربوط به افراد مشهور یا ثروتمند نیست؛ بلکه افراد عادی را نیز به همان اندازه درگیر کرده است. کلاه‌برداری‌های دیپ‌فیکی حالا دیگر یک مشکل کوچک نیستند.

در گذشته، دیپ‌فیک بیشتر برای ساخت ویدیوهای سرگرم‌کننده و وایرال استفاده می‌شد، اما حالا مجرمان از آن به‌عنوان یک سلاح استفاده می‌کنند. کلاه‌برداران با کمک هوش مصنوعی، صداها، چهره‌ها و حتی تماس‌های تصویری جعلی خلق می‌کنند که آن‌قدر واقعی به‌نظر می‌رسند که می‌توانند مردم را فریب دهند تا پول یا اطلاعات خصوصی‌شان را بدهند.

افزایش چشمگیر کلاه‌برداری‌ها

طبق این گزارش، ۴۱٪ از این کلاه‌برداری‌ها افراد مشهور و سیاستمداران را هدف قرار می‌دهند، درحالی‌که ۳۴٪ آن‌ها متوجه افراد عادی هستند. یعنی شما، والدین‌تان یا حتی همسایه‌تان می‌توانید قربانی بعدی باشید. آسیب احساسی این ماجرا از آسیب مالی هم بیشتر است؛ حس مورد سوءاستفاده قرار گرفتن، خیانت دیدن یا ناتوانی.

برای مثال، در فوریه ۲۰۲۴ یک شرکت ۲۵ میلیون دلار را در یک کلاه‌برداری از دست داد. هکرها با ساخت یک تماس تصویری دیپ‌فیکی که در آن نقش مدیر مالی شرکت را بازی می‌کردند، از کارکنان خواستند تا سریعاً پول به حساب‌هایی جعلی واریز کنند. کارمند مربوطه هم که تصور می‌کرد دارد دستور مستقیم مدیر را اجرا می‌کند، پول را منتقل کرد.

وقتی تماس با دفتر مرکزی شرکت برقرار شد، تازه مشخص شد که تماس ساختگی بوده است. این تنها یک مورد نبود؛ شرکت‌هایی در حوزه مهندسی، فناوری اطلاعات و حتی امنیت سایبری هم با همین روش آسیب دیده‌اند. اگر حتی افراد متخصص هم فریب می‌خورند، چطور افراد عادی بدون داشتن ابزارهای دفاعی بهتر از خودشان محافظت کنند؟

تأثیر واقعی این تکنولوژی

تکنولوژی مورد استفاده در این کلاه‌برداری‌ها بسیار پیشرفته و ترسناک است. کلاه‌برداران می‌توانند با تنها چند ثانیه صدای شما (مثلاً از یک ویدیوی یوتیوب یا پست شبکه اجتماعی)، صدایی با ۸۵٪ دقت بسازند. تشخیص ویدیوی جعلی حتی سخت‌تر است؛ ۶۸٪ از مردم نمی‌توانند تفاوت بین ویدیوهای واقعی و ساختگی را تشخیص دهند.

مجرمان در اینترنت به دنبال مطالبی هستند که بتوانند از آن‌ها برای ساخت دیپ‌فیک استفاده کنند؛ آن‌ها از پست‌ها و ویدیوهای خودمان علیه خودمان استفاده می‌کنند. تصور کنید که یک کلاه‌بردار با صدای شما از خانواده‌تان پول بگیرد یا ویدیوی جعلی از مدیرعامل یک شرکت بسازد و با آن پول جابه‌جا کند. این‌ها فقط داستان علمی-تخیلی نیستند؛ همین حالا اتفاق می‌افتند.

این آسیب فقط مالی نیست. طبق این گزارش، ۳۲٪ از پرونده‌های دیپ‌فیک محتوای غیراخلاقی داشته‌اند و هدف آن‌ها تحقیر یا باج‌گیری بوده است. ۲۳٪ از جرایم دیپ‌فیک مربوط به کلاه‌برداری مالی، ۱۴٪ دستکاری سیاسی، و ۱۳٪ انتشار اطلاعات غلط بوده‌اند.

این نوع کلاه‌برداری‌ها باعث می‌شود مردم دیگر نتوانند به محتوای آنلاین اعتماد کنند. تصور کنید تماسی از یکی از عزیزان‌تان دریافت کنید که کمک می‌خواهد، اما بعداً متوجه شوید که کلاه‌برداری بوده است. یا فروشنده‌ی جعلی که کل دارایی یک کسب‌وکار کوچک را می‌دزدد. این اتفاقات هر روز بیشتر می‌شوند و خطراتشان هم جدی‌تر.

راهکار چیست؟

همه‌چیز با آگاهی شروع می‌شود. شرکت‌ها باید به کارکنان‌شان آموزش دهند که نشانه‌های هشدار را بشناسند، مثلاً تماس‌های تصویری که در همان ابتدا درخواست پول دارند. تست‌های ساده مثل درخواست حرکت خاصی از سر یا طرح سؤال شخصی می‌توانند جلوی فریب خوردن را بگیرند. همچنین، شرکت‌ها باید میزان در دسترس بودن ویدیوهای باکیفیت از مدیران‌شان را محدود کرده و روی ویدیوها واترمارک بگذارند تا سوءاستفاده از آن‌ها سخت‌تر شود.

همه در خطر هستند

مردم باید هوشیار باشند. مراقب باشید چه چیزی را آنلاین منتشر می‌کنید. هر فایل صوتی یا تصویری که به اشتراک می‌گذارید، می‌تواند به ابزار یک کلاه‌بردار تبدیل شود. اگر درخواستی مشکوک دریافت کردید، بلافاصله واکنش نشان ندهید. از یک شماره مطمئن دوباره تماس بگیرید یا به روش دیگری موضوع را بررسی کنید. آموزش و افزایش آگاهی عمومی می‌تواند کمک کند، به‌ویژه برای افراد آسیب‌پذیرتر مثل سالمندان که ممکن است از پیامدهای این فناوری آگاه نباشند. سواد رسانه‌ای فقط یک اصطلاح مدرن نیست؛ بلکه یک سپر دفاعی است.

نقش دولت‌ها

دولت‌ها هم نقش مهمی دارند. طبق مطالعه شرکت Resemble AI، باید قوانین بین‌المللی یکپارچه‌ای برای تعریف دیپ‌فیک و مجازات آن تدوین شود. قانون جدیدی در ایالات متحده تصویب شده که شبکه‌های اجتماعی را موظف می‌کند محتوای غیراخلاقی دیپ‌فیک را ظرف ۴۸ ساعت حذف کنند.

ملانیا ترامپ، بانوی اول سابق آمریکا، که درباره تأثیر این موضوع بر جوانان هشدار داده بود، از افرادی بود که از این قانون حمایت کرد. اما قانون‌گذاری به‌تنهایی کافی نیست؛ چون کلاه‌برداران در کشورهای مختلف فعالیت می‌کنند و شناسایی آن‌ها آسان نیست. تدوین استانداردهای جهانی برای واترمارک‌گذاری و احراز اعتبار محتوا می‌تواند مفید باشد، اما ابتدا باید دولت‌ها و شرکت‌های فناوری بر سر آن توافق کنند.

وقت زیادی نمانده

برآوردها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۷، دیپ‌فیک‌ها ممکن است ۴۰ میلیارد دلار به اقتصاد آمریکا آسیب بزنند؛ با نرخ رشدی برابر با ۳۲٪ در سال. تنها در سال ۲۰۲۳، در آمریکای شمالی میزان این کلاه‌برداری‌ها ۱۷۴۰٪ افزایش یافت و همچنان رو به رشد است.

اما ما می‌توانیم مقابله کنیم: با استفاده از تکنولوژی‌های هوشمند مانند سیستم‌هایی که دیپ‌فیک را به‌صورت آنی تشخیص می‌دهند، با قوانین بهتر، و با آموزش عمومی. همه این‌ها به بازگرداندن اعتماد در دنیای دیجیتال کمک می‌کند.

دفعه بعدی که تماس تصویری یا درخواست مالی دریافت کردید، یک نفس عمیق بکشید و دوباره بررسی کنید. ارزشش را دارد: برای آرامش ذهن، امنیت مالی و آبروی شما.